Met civiele procedures worden kort gezegd bedoeld procedures over geschillen tussen burgers en/of bedrijven. Soms ook tussen burgers/bedrijven en de overheid, maar alleen wanneer de overheid niet als overheidsinstantie heeft gehandeld.

In de grondwet en in het Europese Verdrag van de Rechten van de mens [het EVRM] is de verplichting opgenomen dat rechtspraak openbaar moet zijn. Ook civiele procedures. Dit is alleen anders indien er gewichtige redenen zijn die daaraan in de weg staan. Denk bijvoorbeeld aan personen- en familierechtzaken. Deze procedures zijn niet openbaar.

Wat houdt deze openbaarheid precies in?

In principe mag je als burger iedere zitting bijwonen en gerechten dienen een uitspraak [geanonimiseerd] op verzoek te verzenden.

Maar als je contact opneemt met de rechtbank, word je dan als burger geïnformeerd over de stand van zaken in een civielrechtelijke procedure, zodat je een specifieke zaak kunt volgen en eventueel de zitting bij kunt wonen?

Momenteel niet. Op dit moment kunnen alleen advocaten civiele procedures inzien via het roljournaal. Zij kunnen alleen in eigen zaken zoeken of van kantoorgenoten. Alleen wanneer ze het zaaknummer weten of een partijnaam kunnen ze beperkt zoeken in andere zaken. Burgers [behoudens bij kantonzaken] kunnen dit niet. De Hoge Raad heeft op 21 april 2023 beslist dat deze toegang te beperkt is (ECLI:NL:HR:2023:658). Met dit systeem wordt niet aan de grondwet voldaan en niet aan het EVRM oordeelt de Hoge Raad.

De Hoge Raad heeft beslist dat de gerechten hieraan iets moeten gaan doen. Er moet ofwel een overzicht komen van de in behandeling zijnde zaken [geanonimiseerd] dat niet alleen voor advocaten toegankelijk is maar ook voor andere betrokkenen of de rechtbank moet op verzoek deze informatie geven. De gerechten moeten een reglement gaan opstellen waarin ze deze ruimere toegang gaan regelen. Het moet dus toegankelijk zijn, het moet eenvoudig inzichtelijk zijn wat voor procedures er spelen. Dus wie weet, ouderwets met een aanplakbiljet😉

We zijn benieuwd hoe dit reglement er uit gaat zien en we houden je op de hoogte!